Mayın, çeşitli metodlarla toprak altına, üstüne veya su içine
yerleştirilen veya atılan, harp araçlarını ve tankları tahrip etmek,
personeli öldürmek amacıyla üretilmiş, genellikle bir kap içine
yerleştirilmiş şiddetli patlayıcı maddedir. Günümüzün savaşlarında gerek
saldırı ve gerekse savunma harekatında, engellerin, özellikle
mayınların kullanılması son derece önem kazanmıştır. Kara mayınları,
düşmanın ilerlemesini geciktirmek veya tahdîd etmek için yapılmıştır.
Bir mayının asıl görevi başarıya yardım etmek olup, zayiat verdirici
tesiri ikinci derecede kalır.
İlk kara mayınları, Birinci Dünya Savaşında, Almanlar tarafından top
mermilerinin toprak altına gömülmesi sûretiyle, İngiliz tanklarına karşı
kullanıldı. Mayınların esas gelişimi, İkinci Dünya Harbi sırasındadır.
Düşman silahlı kuvvetlerini durdurmak, geciktirmek veya taciz etmek için
ilk mayın tarlaları döşendi. Tank zayiatının % 20’si mayınlar sebebiyle
oldu. Amerika, Rusya, İngiltere, Almanya gibi devletler, daha mükemmel
mayın îmal etme husûsunda birbirleriyle yarıştılar. Bunun sonucunda,
ağır ve hafif tanklara veya insanlara karşı kullanılabilen çeşitli
basınçlara göre infilak edebilen mayınlar îmal edildi. 1991 yılındaki
Körfez Savaşında Irak, müttefiklere karşı Kuveyt-Suudi Arabistan
sınırına milyonlarca mayın döşedi.Kara mayınları hakiki mayınlar, sahte mayınlar, talim ve eğitim mayınları olmak üzere üç tiptir.
1. Hakiki mayınlar kullanılma amaçlarına göre ikiye ayrılırlar:
a) Antipersonel mayınlar: Düşman personeline karşı kullanılan antipersonel mayınlar, basınç veya basınçtan kurtulma sûretiyle veya bir tökezleme telinin gergiden kurtulması sûretiyle faaliyete geçmek üzere düzenlenmiş bir fünye ile teçhiz edilmiş, madenî veya madeni olmayan bir kab içindeki az şiddetli patlayıcı maddeden ibarettir. Antipersonel mayınları genel olarak havada patlayan ve infilak tesirli olmak üzere iki tiptedir.
b) Antitank mayınları: Düşman tanklarını veya diğer araçları hareketten alıkoymak veya tahrip etmek için kullanılan antitank mayınları ekseriya zemin yüzeyi üzerine veya yüzeyin pek az altına yerleştirilir. Genellikle, antitank mayınlarını faaliyete geçirmek için 135 ila 180 kg bir basınca ihtiyaç vardır. Antitank mayınları genel olarak ağır ve hafif olmak üzere iki tiptir.
2. Sahte mayınlar: Hakiki mayınları taklit etmek için hurda malzeme veya mayın döşenmiş hissini verecek şekilde biraz bozulmuş araziden ibarettir.
3. Talim ve eğitim mayınları: Hakiki mayınlarla aynı ölçü ve ağırlıkta olan, fakat küçük bir duman maddesi ihtiva eden ve şiddetli patlayıcı madde yerine kara barut veya işaret fişeği terkibi gürültü çıkaran imha hakkından ibaret olanlar talim mayınlarıdır. Hakîkî mayınların, boş veya kum gibi malzemeyle dolu olanlarına eğitim mayını denir.
Deniz mayınlarını kim buldu
Gemileri tahrip etmek maksadıyla îmal edilen ve su altına yerleştirilen mayınlara “deniz mayını” veya “torpili” denir. Deniz mayınları ilk olarak 1777 yılında Amerika’da kullanıldı. David Bushnell adında bir Amerikalı, İngiltere’ye ait “Cerebus” adlı gemiyi batırmak gayesiyle içi barutla dolu bir kutuyu geminin yakınına doğru atmış, ancak akıntıya kapılarak sürüklenen kutu, bir dost gemiyi
batırmıştı. 1853 yılında Kırım Savaşında Ruslar da deniz mayınlarını kullandılar. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Çanakkale’de, Otranto Boğazında, Kuzey Denizinde yüzbinlerce mayın döktü. Bu harpte mayınların tahribi yüzünden batan gemi sayısı 600’ü buldu. Yine İkinci Dünya Savaşında Almanlar, manyetik mayını îmal ettiler. Bu tip mayınlardan aynı savaşta Almanlar tarafından 230.000, İngilizler tarafından 255.000 adet döküldü. İkinci Dünya Savaşında denize dökülüp infilak etmeyenler, akıntıya kapılıp deniz sathına yayılmış ve harpten sonra ticaret gemileri için büyük tehlike teşkil etmiştir. 1991 Körfez Savaşında da Irak, Basra Körfezine çok miktarda mayın döktü.
